Jura - Pierre Richard Le Vernois

Domaine Pierre Richard uit Le Vernois - Vins du Jura

Vrijdag 15 november 2024

Het is reeds geleden van 5 december 2003 dat de regio Jura in onze Commanderij de revue passeerde met het Domaine Labet uit Rotalier. Vandaar dat het wijngebied Jura al geruime tijd op de radar stond van onze Commanderij.
Wij verwelkomen de heer Vincent Richard van het domein Pierre Richard/Richard uit Le Vernois, gelegen in de Jura. Vincent exploiteert 12 hectare wijngaarden die zijn verspreid over de gemeenten Vernois, Voiteur en Mantry. 
Dit landgoed, gelegen in het hart van de Jura, tussen het afgelegen Seille en Lons le Saunier, profiteert van land dat geschikt is voor de productie van witte wijnen in plaatsen met suggestieve namen (Croix du Gyps, Les Charmes, enz.).

FILOSOFIE VAN HET DOMEIN

De filosofie van het domein kan u uitvoerig lezen op de website www.domainepierrerichard.com
Om het leven op natuurlijke wijze in de bodem in stand te houden is het domein sinds juli 2018 omgeschakeld naar biologische landbouw onder controle van ECOCERT. 

VIER GEOGRAFISCHE AOC’S VAN DE JURA

•             AOC ARBOIS
Appellation Arbois is de oudste en meest uitgestrekte van de vier geografische AOC’s. De AOC is bekend om witte wijnen (Chardonnay en Savagnin) en lichte en elegante rode wijnen (Pinot Noir, Poulsard en Trousseau).

•             AOC CÔTES-DU-JURA
Van Arbois in het noorden tot Lons-le-Saunier in het zuiden. Deze AOC produceert de vijf druivenrassen uit de Jura met dominantie van de witte wijnen: witte wijnen (Chardonnay en Savagnin en rode wijnen met Poulsard, Trousseau en Pinot Noir.

•             AOC CHÂTEAU-CHALON
Ten noorden van Lons-le-Saunier, waar uitsluitend Vin Jaune wordt verbouwd (druiven Savagnin).

•             AOC L’ETOILE
Ten zuidwesten van Château-Chalon, met uitzonderlijke witte wijnen zoals Vin Jaune (enkel gemaakt van Savagnin) en Vin de Paille een zoete wijnen (Trousseau, Poulsard, Savagnin en soms ook Chardonnay). 

DRIE PRODUCT AOC’S

•             AOC MACVIN-DU-JURA
AOC uit 1991, heeft een alcoholgehalte tussen de 16% en 22%. Wordt gemaakt op basis van de vijf druivenrassen: Poulsard, Trousseau, Chardonnay, Savagnin en Pinot Noir. Macvin is een rode of witte likeurwijn gemaakt met vers druivensap met toevoeging van Marc uit de Jura.

•             AOC CREMANT-DU-JURA
Deze Crémant is een sprankelende wijn die in alle AOC’s wordt gemaakt. De toegelaten druiven zijn Poulsard, Trousseau, Chardonnay, Savagnin en Pinot Noir. Voor de ‘Crémant-du-Jura blanc’ dient het aandeel van de druivenrassen Chardonnay, Pinot Noir en Trousseau samen groter dan of gelijk aan 70% te zijn. 
Voor roséwijnen is het aandeel van zwarte of grijze druivensoorten groter dan of gelijk aan 50%.
De AOC verplicht het plukken van de druiven met de hand, die daarna in geperforeerde dozen worden vervoerd en vervolgens in hele trossen worden geperst. Sinds de oprichting in 1995 is de productie van Crémant du Jura stelselmatig vooruitgegaan en bedraagt nu ongeveer 16% van de totale AOC-productie uit de Jura. Dit houdt in dat op een oppervlakte van 282 hectare druiven voor de crémant worden geteeld wat resulteert in een gemiddelde jaarproductie van 17.300 hectoliter.
(bron: https://www.jura-vins.com), COMITÉ INTERPROFESSIONNEL DES VINS DU JURA

•             AOC MARC-DU-JURA
Dit is de meest recente AOC met de productie van de gedistilleerde eau-de-vie de Marc.
Slechts drie AOC’s maken Vin de Paille : Côtes du Jura, Arbois en L’Etoile’.

Jura is het kleinste productiegebied van Frankrijk: +/- 1.900 ha (0,26% van het Franse wijngebied)
Volume in 2023: 72.503 hl (0,16%)

TERROIR

Eenvoudig in mensentaal: terroir (terre et histoire) omvat specifieke kenmerken van de bodem, topografie, klimaat, landschap, biodiversiteit… die typerend zijn voor een wijngaard.
Naast al deze fysieke kenmerken (geologie, bodemkunde, topografie…) moeten wij benadrukken dat vooral de invloed van het druivenras en de hand van de wijnmaker een overheersende rol speelt. Het terroir is immers ook de vrucht van de knowhow en technieken die zijn vastgelegd in de AOC-specificaties.
Al deze kenmerken beïnvloeden de kwaliteit en het type van wijn en vormt de basis van grote of kleine wijnjaren.

LIGGING

De Jura-wijnstreek is met ongeveer 1.900 hectare één van de oudste in Frankrijk en ligt in de regio Franche-Comté, in het oosten van Frankrijk aan de grens met Zwitserland. Het is ook een van de kleinste Franse wijnregio's (Franse appellaties). De wijnstreek strekt zich uit van de steden Salins les Bains in het noorden tot het 80 km zuidelijker gelegen Saint-Amour. De Jura-wijngaarden kennen een grote diversiteit aan terroirs. De heuvels liggen pal op het zuiden of zuidwesten. De hoogte varieert van 250 tot 480 meter, met hellingen variërend van 10 tot 40%.

KLIMAAT

Het klimaat is semi-continentaal. Er zijn strenge winters met overvloedige sneeuw. De zomers zijn warm en zonnig, maar het kan fors regenen, de warme droge herfstdagen zorgen ervoor dat de druiven goed kunnen rijpen. 

BODEM

De ondergrond van de Jura bestaat over het algemeen uit Lias- en Trias-klei, evenals Bajocian-kalksteen. Aan de oppervlakte vinden we iriserende mergel uit het Trias (hoog ijzergehalte) en blauwe mergel uit de Lias.
In het oosten is er een kalksteenplateau (Lons-le Saunier) met hoogte 550 à 600 m. In het westen de vlakte van Bresse 210 à 240 m
De Jura is ‘afgegleden’ over de vlakte van Bresse en heeft een zeer diverse ondergrond opgeleverd met zones kalkgrond, grijze, rode, groene mergel, klei.
De cépages zijn aangeplant in functie van hun voorkeur ondergrond.  De typische Jura cépages eerder op de mergel ondergrond.

DRUIVENRASSEN

 - Chardonnay (Melon in Arbois): Deze druif heeft een groot aanpassingsvermogen en is wijd verspreid. De druif groeit in Jura het liefst op kiezel die de mergel bedekt. Chardonnay vertegenwoordigt hier 50% van de totale aanplant. 

- Savagnin is een typische Juradruif die het goed doet op de grijze mergelgrond van de Jura. Deze druif rijpt langzaam en geniet van de wijnbouwers vooral voor het maken van oxidatieve, ‘sous voile’ wijnen. Maakt 12% van de totale aanplant uit.

- Poulsard (of Poulsard): Dit is een oude autochtone druif die het goed doet mergel- of kleigrond. Aandeel aanplant 20%.

- Pinot Noir: Deze druif gedijt goed op kiezelgronden, en is vaak als eerste rijp. De Pinot noir wordt vaak geblend vanwege de smaak- en bewaarkwaliteit.  12% van de aanplant.

- Trousseau: Een late druivensoort, zal gefilterde aarde als voorkeursgrond hebben, goed belicht op kalkstenen puin wil lichtere, warme kiezelgrond.

BIJZONDERE WIJNEN

Vin Jaune

Vin Jaune, uniek in de wereld wordt ook wel ”goud van de Jura” genoemd. In tegenstelling tot vrijwel alle andere wijnen is ‘oxidatie’ voor deze wijn van levensbelang.
De wijn wordt uitsluitend gemaakt van Savagnin en geeft haar uitzonderlijke aromatische kwaliteiten pas prijs na een lange mysterieuze metamorfose.
Vin Jaune kan voorkomen onder vier herkomstbenamingen: Château-Chalon, Arbois, L’Etoile en Côtes du Jura.
De druiven gisten normaal tot een alcoholgraad van 12 tot 13%. Na de gisting wordt de wijn minstens zes jaar en drie maanden in eiken vaten van 228 liter bewaard, die niet worden afgetapt of bijgevuld, zodat de wijn langzaam kan verdampen, een deel van de wijn wordt blootgesteld aan de lucht. Door dit proces van natuurlijke verdamping van de wijn ontstaat een schimmel, een fijne sluier van gistcellen aan het oppervlak (fleur). Dergelijke rijping ‘sous voile’ kan je vergelijken met de ‘flor’ van sherry in Xeres in Spanje en zorgt voor het droge karakter van de wijn en de typische smaak met complexe aroma’s van walnoten, hazelnoten en amandel, kruiden, curry tot petroleum.
De wijn wordt gebotteld in een speciale fles, de ‘clavelin’ die slechts 62 cl bevat. Exact wat van 100 cl overblijft door de verdamping na meer dan zes jaren rijping op vat.

Vin de Paille

De druiven voor deze zachte likeurwijn ondergaan een select productieproces, een traditionele techniek die van generatie op generatie wordt overgedragen.
De mooiste en gezondste druiventrossen van Chardonnay, Savagnin, Poulsard en Trousseau die bij het begin van de oogst worden geplukt komen in aanmerking voor de ‘Vin de Paille’.
De trossen worden daarna ongeveer drie maanden op stromatten ‘paille’ of roosters gelegd, of in een geventileerde ruimte gehangen. Na deze langzame dehydratatie worden de druiven, die vol suiker zitten, geperst. Gezien de hoge suikerconcentratie ligt het alcoholpercentage tussen 14,5% en 17%.
Daarna rijpt de wijn drie jaar in vaten en onthult de wijn de rijke en complexe smaken van gekonfijt fruit, honing, karamel en marmelade, krenten en noten.

GEPROEFD

1.           Pet Nat 2023 – AB – Le Paf

Degustatiecommentaar
We starten met een Vin de France in “Pet Nat”-style. Het staat voor de afkorting van ‘pétillant naturel’, natuurlijke mousserende wijn gemaakt op basis van botteling van niet uitgegiste wijn. Er bestaan verschillende methoden om pet-nats te maken, maar de meest voorkomende- en oudste methode, is de zogeheten méthode ancestrale.
In de méthode ancestrale bottelen wijnmakers het sap op een speciale manier, zodat ze de juiste hoeveelheid druk, alcohol en zoetheid krijgen.
De druiven worden gefermenteerd tot wijn, maar in plaats van de fermentatie in tanks te voltooien en vervolgens de wijn in flessen te bottelen, wordt de wijn rechtop gebotteld in de flessen voordat de fermentatie is voltooid. Dit resulteert in een natuurlijke koolzuurhoudende wijn, omdat de resterende suikers in de wijn doorgaan met fermenteren in de fles wat koolstofdioxide produceert die vrijkomt als de gisten de suikers omzetten in alcohol en zorgt voor de bubbels. Dus duidelijk een verschil met brut champagnes volgens de ‘Méthode Traditionelle’ die wordt gebotteld nadat de initiële fermentatie is voltooid.
Even vernieuwend als traditioneel maakt dit wijntype wereldwijd furore omdat het de wijnliefhebber nieuwsgierig maakt en verleidt, maar vooral omdat het de wijnmaker een breed gamma aan mogelijkheden biedt van fruitige, frisse bubbelwijn tot wijn met complexiteit en structuur vanuit een respect voor de mogelijkheden die de druif te bieden heeft.
Pet-nats hebben de wereld veroverd, simpelweg omdat ze vaak van enorm goede kwaliteit zijn en veel waar bieden voor je geld. Zeker in vergelijking tot de meeste Champagnes zijn pet-nats vaak een heel stuk goedkoper.

Druiven: 100% Trousseau, wijngaard van 35 jaar oud. Ondergrond bestaat uit argilo calcaire.
Vinificatie: zie hierboven.
Fermentatie in cuves, botteling na de alcoholische fermentatie. Restsuiker 21 tot 23 g. Geen chaptalisatie, geen liqueur de tirage, dosage: 0.
Alcoholgraad: 12 %
Kleuromschrijving: Heldere witgele kleur, fijn parelsnoer, romige mousse.
Neus: Een fijn parfum van perzik, mineraal en floraal.
Mond: Fris in aanzet, behoorlijk zoet, aromatisch en eerder korte afdronk.
Conclusies: Anders dan een champagne, maar kan zeker als aperitief.
Gastro: Aperitief

2.           Crémant du Jura Millésimé 2016

Degustatiecommentaar
De wijnmaker hield eraan een extraatje in de selectie te plaatsen en ons kennis te laten maken met een Crémant du Jura.
Druiven: 95% Chardonnay en 5% Pinot Noir
Ondergrond van grijze en blauwe mergel.
Vinificatie: Manuele oogst. Vinificatie in inox cuves. Minimaal 48 maanden ‘sur lattes’, dit jaargang 2016 zeven jaar.
Alcoholgraad: 12 %
Kleuromschrijving: Heldere goudgele wijn met lichte belletjesstroom.
Neus: Intens, patisseriegeuren, hazelnoot, appel, citrus en mineraal, vooral ook kalk in de neus.
Mond: Krijtig, mineraliteit, ziltig, ook bittertje, citrusfrisheid, perzik en amandel
Conclusies: Prototype van een Crémant Du Jura.
Gastro: Aperitief, kip ‘poule de Bresse.’

3.           Côtes de Jura Chardonnay << Sa t’y va>> Gres 2022 AB

Degustatiecommentaar
Druiven: 100 % Chardonnay, wijngaarden van 40 jaar oud.
Witte mergel uit periode Bajociennes en klei-kalksteen uit Bathonische periode.
Vinificatie: Manuele oogst. Type ‘Blanc Floral’. Rijping in stenen potten (en jarre en grès) gedurende 8 maanden.
Alcoholgraad: 13,5 %
Kleuromschrijving: Helder strogeel met aanwezige traantjes.
Neus: Expressief in de neus: floraal, menthol, kruiden, vleugje acaciahoning en meloen.
Mond: Mollig in de aanzet, rond en elegant, gedragen door mooie zuren. Krijtig zelfs ziltig ‘saline’ met een afdronk van 8 sec.
Conclusies: Aperitief maar ook een maaltijdwijn. Een bewaarpotentieel van 5 jaar.
Gastro: Gebakken vis, sliptongetjes, wit vlees, wokgerechten.

4.           Côtes de Jura - AB – Poulsard PlouPlou 2023

Degustatiecommentaar
Druiven: 100 % Poulsard
Klei- en mergelgronden. Gemiddelde leeftijd van de wijngaarden is 25 jaar.
Vinificatie: Handmatige oogst. Maceratie gedurende 21 dagen. Gerijpt in roestvrijstalen vaten. Zwavelvrije wijnbereiding.
Alcoholgraad: 12,5 %
Kleuromschrijving: Eerder transparant lichte robijnschittering, helder en lichte tranen.
Neus: Fijn expressief en aromatische neus van rode kersen, zwarte bessen en bramen, licht animale toetsen, kruiden, verse peper.
Mond: Delicate structuur met soepele tannines, lichtjes peperig en nootmuskaat, rood fruit, aards. Evenwichtige gekruide afdronk van 5 sec.
Conclusies: Elegantie en finesse zijn de troeven van deze wijn. Middellange afdronk.
Gastro: Licht gekoeld als zomerwijn maar ook met charcuterie, rood gegrild vlees, pluimwild.

5.           Côtes de Jura - AB - Rouge Confidence 2022

Degustatiecommentaar
Druiven: 100% Trousseau (in Portugal gekend als Bastardo ).
Grindachtige bodems of ondiepe mergel. Wijnstokken van 12 jaar oud.
Vinificatie: Handmatige oogst, strenge selectie. Koude voorgisting zonder toevoeging van zwavel. Maceratie gedurende 45 dagen.
Alcoholgraad: 13 %
Kleuromschrijving: Vrij licht kersenrood met fijne tranen.
Neus: Eerst wat gesloten maar na walsen komt er een aromatische fruitexplosie: rode bessen, frambozen, kers en cassis, kruiden met schezuan peper, ook floraal.
Mond: Fris zure aanzet met wat aciditeit met opnieuw impressies van bosfruit en kruiden. Zachte kruidige tannines in de lange finale.
Conclusies: Aangename kennismaking met deze wijn gemaakt van de typische Jura druif Trousseau. Un vin fiand très gourmand. (Vincent Richard ).
Gastro: Deze wijn past uitstekend bij eendenborst, lamsbout, kaas maar ook bij visgerechten! Ook gekoeld als aperitief.

6.            Côtes de Jura blanc Chardonnay de Fut 2020

Degustatiecommentaar
Druiven: 100% Chardonnay, verbouwd op ondergrond van grijze en blauwe mergel. Oude wijngaarden.
Vinificatie: Handmatige oogst, fermentatie in cuves, rijping op hout gedurende minstens dertig maanden ‘sous voile’.
Alcoholgraad: 13 %
Kleuromschrijving: Zuiver strogeel met groene schijn, traagtranend.
Neus: Complex, vooral hazelnoot, appel, vanille.
Mond: Droog en vettig qua structuur, gedomineerd door nootjes, appel, lindebloesems, vanille en hout. Lange hazelnotige afdronk die wat doet denken aan Sherry.
Conclusies: Wijn met gastronomisch potentieel. Bewaarpotentieel.
Gastro: zalmforel, quiche, raclette, gebakken kwartel.

7.           Côtes de Jura blanc Tradition 2018

Degustatiecommentaar
Druiven: 50% Chardonnay en 50% Savagnin
Oude wijnstokken verbouwd op grijze en blauwe mergel.
Vinificatie: Handmatige oogst, na vier jaar rijping ‘sous voile’ wordt de Savagnin gemengd met Chardonnay.
Alcoholgraad: 13,5 %
Kleuromschrijving: In ons glas belandt een strogele, heldere wijn met tranen.
Neus: Aroma’s van geroosterde hazelnoot, ook walnoot, amandel, okkernoot, bosvegetatie, kruiden, gember, vleugje acacia, neigt naar Vin Jaune.
Mond: Krachtige aanzet, complex, noterige tannines, rijpe appel, gedroogd fruit, curry en citrus. De wijn heeft een buitengewone lange volle afdronk. Mooie balans.
Conclusies: Mooie blend die tot 20 jaar lang kan bewaren.
Gastro: gevogelte, gerookte vis, wit vlees, escargots, kazen zoals Mont d'Or, Comté en Morbier.

8.           Côtes de Jura Vin Jaune 2015

Degustatiecommentaar
Druiven: 100 % Savagnin
Grijze en blauwe mergel op de best belichte terreinen. Oude wijnstokken.
Vinificatie: Manuele oogst. Na de klassieke vinificatie voor witte wijn, rijpt de wijn 7 jaar ‘sous voile’ in vaten. (zie ook item Vin Jaune hierboven)
Alcoholgraad: 14 %
Kleuromschrijving: Strogeel van kleur met zilveren randje, drukke tranen caravaan.
Neus: Zeer herkenbare Vin Jaune aan de neus, eerst intense notengeur en gedroogd fruit,  maar ook tal van kruiden zoals curry, nootmuskaat, kruidnagel, verse gemalen peper die zich vermengen tot een krachtig en subtiel boeket.
Mond: Krachtige, zeer complexe aanzet, overwegend nootachtig, ook wat medicinaal maar dan die exotische kruiden gaande van curry, saffraan, gember tot nootmuskaat. Gedroogd fruit is ook present, verse schilletjes van peer, minerale, ziltige toetsen als ‘fino sherry’.
Deze wijn heeft een buitengewone noterige volle en lange afdronk, mooie persistentie.
Conclusies: Wijn met een buitengewoon boeket die heel wat kelderpotentieel heeft. De wijnbouwer spreekt van een bewaartijd van 30 jaar en meer. Niet aarzelen voor de believers!
Gastro: Bressekip met morieltjes, Comté kaas, vis met roomsaus.

9.           Côtes de Jura Vin de Paille 2018

Degustatiecommentaar
Druiven: Blend van Chardonnay, Poulsard, Savagnin.
Bodem van klei-kalksteen met mergel.
Vinificatie: Handmatige oogst in kratten, gesorteerd per druivenras, persing in de maand februari. Rijping gedurende 3 jaar waarvan 18 maanden in eikenhouten vaten vanaf de datum van persing. (zie ook item Vin de Paille hierboven)
Alcoholgraad: 14,5 %
Kleuromschrijving: Amber qua kleur, helder en drukke tranenactiviteit.
Neus: Stuivende explosieve parfum met gedroogde rozijnen en abrikozen, sinaaszeste, dadels, vijgen, honing en peperkoek, kruiden en thee.
Mond: Magnifiek vetrijp, boordevol gedroogd en gekonfijt fruit, marmelade van sinaasappel, ingemaakte pruimen, perfecte balans tussen zuurgraad, suiker en alcohol. Zoete mondvullende ellenlange afdronk.
Conclusies: Prachtig resultaat na een intens vinificatieproces, en de wijn kan meer dan 30 jaar bewaren. Wijn met een verassende wijn-spijs combinatie. Flesjes met een inhoud van 37,5 cl, jammer!
Gastro: Aperitief, foie gras, gevogelte met fruit, blauw geaderde kaas, roquefort, notenkaas, chocoladetaart, fruitdessert.

Verslaggevers Rik Debal en Geert De Muynck