Zuid-Afrika met Sebastian Vannevel Elvama

ZUID-AFRIKA

Vrijdag 17 mei 2024

Wij verwelkomen voor deze degustatie van wijnen uit Zuid-Afrika de heer Sebastian Vannevel van de firma Elvama. Sebastian heeft zijn diploma Bachelor in Science - Viticulture and Oenology behaald aan de Universiteit van Stellenbosch gevolgd door een doctoraat in oenologie. Hij produceert The General's Gin en een kleine hoeveelheid eigen wijn in Stellenbosch. Hij is volop bezig met de opleiding DipWSET. De wijnen Too Much Truth zijn de wijnen die hij zelf maakt in Zuid-Afrika, maar hij zal ons ook kennis laten maken met andere wijndomeinen. 
Sebastian zal dan ook met de nodige bezieling de wijnen toelichten.

TERROIR

Eenvoudig in mensentaal: terroir omvat specifieke kenmerken van de bodem, topografie, klimaat, landschap, biodiversiteit… die typerend zijn voor een wijngaard. 
Al deze kenmerken beïnvloeden de kwaliteit en het type van wijn, maar laten wij vooral de invloed van het druivenras en de hand van de wijnmaker niet vergeten.
De bodemgesteldheid is in de wijngebieden van Zuid-Afrika zeer divers. Niet alleen in het zuidwestelijk Kaapgebied maar ook tussen de wijngaarden binnen dezelfde regio.
In de kustvlakten varieert dit van zandsteen in het westen tot graniet in het oosten. In het district Karoo (dit gebied strekt zich uit van Montagu in het westen tot Oudshoorn in het oosten) bestaat de vruchtbare bodem voornamelijk uit een ondergrond van leisteen. In de buurt van de valleien (alluviale gronden) bestaat de ondergrond uit zandsteen en grind.

KLIMAAT

Het reilen en zeilen in een Zuid-Afrikaanse wijngaard kan je zeer goed vergelijken met een Europese wijngaard, toch verloopt een kalenderjaar er omwille van de ligging in het zuidelijk halfrond – volledig omgekeerd. Wanneer er in Frankrijk, Italië, Spanje enz… geplukt wordt, ontwaken in Zuid-Afrika de wijnstokken uit hun winterslaap. Van februari tot april draait de pluk op volle toeren.
De meeste wijngaarden van Zuid-Afrika liggen in de Western Cape. De stromingen van de Atlantische en Indische Oceaan zorgen voor een koele bries en hebben een matige invloed zodat we kunnen spreken van een mediterraan klimaat. Regenval varieert van 10 cm in het binnenland tot 100 centimeter per jaar in de kuststreken. 
Met warme zomers en milde winters komt vorst zelden voor in Zuid-Afrika.
De klimaten kunnen echter per streek verschillend zijn door de nabijheid van de bergen of de zee.
De klimatologische omstandigheden zijn door de band genomen dan ook erg geschikt voor de wijnbouw.

DRUIVENRASSEN

Er zijn een 70-tal druivenrassen toegelaten volgens de Wine of Origin wetgeving. De druivenrassen voor witte wijnen domineren met 55,10 % en 44,90 % druivenrassen voor de rode wijnen.
Belangrijkste druivenrassen voor witte wijn:
•             Chenin Blanc 18,6%
•             Colombard 11,1 %
•             Sauvignon Blanc 10,9 %
•             Chardonnay 7,2 %
Belangrijkste druivenrassen voor rode wijn:
•             Cabernet Sauvignon 10,8 %
•             Shiraz 10%
•             Pinotage 7,3 %
•             Merlot 5,9 %
(bron: WOSA, cijfers 2021)

WIJNGEBIEDEN

Sinds de invoering van de wijnwet in 1973 werden de Zuid-Afrikaanse wijngebieden opgedeeld in zes officiële wijnregio’s waarvan de wijnen de erkende titel "Wine of Origin" op het etiket mogen voeren. Dit wordt ook wel afgekort tot WO aangevuld met de naam van het productiegebied. De zes regio's zijn onderverdeeld in 26 Districten, 67 Wards, 179 Estates en nog individuele wijngaarden.
In Zuid-Afrika spreekt men in de eerste plaats over een herkomstplaats. Een herkomstplaats kan eender welk afgebakend gebied zijn (van een domein tot een hele regio).
Vier mogelijke herkomstbenamingen:
•             Estate: één boerderij of meerdere samenwerkende. Alleen de druiven van die “estate(s)” moeten komen van eigen wijngaarden en eigen productie en krijgen de benaming “estate wine”.
•             Ward: Een afgebakend wijnbouwgebied (microzone), een verzameling van een aantal domeinen dat onderdeel is van een district. Bij het vastleggen van een “Ward” streeft men naar wijnen met een uitzonderlijk en een kenmerkend eigen karakter. Strenge eisen inzake bodem, klimaat en ecologische factoren zijn hier aan de orde. Niet alle districten hebben “Wards”. Voorbeelden van “Wards” zijn Franschhoek en Constantia, ter vergelijking met Frankrijk AOP Haut-Médoc.
•             District: Een afgebakend herkomstgebied met dezelfde criteria als een “Ward”. Het gebied is echter veel groter en er is een groter variatie aan type bodems dan bij een “Ward”. Als we terug Frankrijk nemen ter vergelijking dan hebben we als voorbeeld Médoc.
•             Region: Dit is een combinatie van districten of delen van een district, zoals Coastal  Region met “districts” zoals o.a. Stellenbosch, Paarl, Franschhoek Valley…
De producent kan zo wijnen maken van druiven afkomstig uit verschillende districten en zo toch een herkomstbenaming te kunnen geven. Als we terug Frankrijk nemen ter vergelijking dan kunnen we Bordeaux als voorbeeld nemen.
Als aanvulling op deze indeling is er in 1993 nog een indeling gemaakt in vijf geografische eenheden, namelijk Western Cape, Northern Cape, KwaZulu-Natal, Limpopo en Eastern Cape.

Winegrowing areas of South Africa

WESTERN CAPE

COASTAL REGION

Districts:

• SWARTLAND
• STELLENBOSCH
• TYGERBERG
• CAP POINT
• CONSTANTIA (Ward)
• TULBAGH
• PAARL
• FRANSCHHOEK VALLEY
• DARLING 
• WELLINGTON
• KLEIN KAROO

Districts:

• CALITZDORP
• LANGEBERG-GARCIA

CAPE SOUTH COAST

• OVERBERG
• WALKER BAY
• SWELLENDAM
• CAPE AGULHAS
• PLETTENBERG BAY
• ELGIN (Ward)

OLIFANTS RIVER

Districts:

• LUTZVILLE VALLEY
• CITRUSDAL VALLEY
• CITRUSDAL MOUNTAIN 

BREEDE RIVER VALLEY

Districts:

• BREEDEKLOOF
• WORCESTER
• ROBERTSON

WARDS NOT PART OF A REGION

• CERES
• CERDERBERG
• PRINCE ALBERT VALLEY
• SWARTBERG
• LAMBERDS BAY

NORTHERN CAPE

CENTRAL ORANGE RIVER (Ward)

GEPROEFD

1.           Domein Strandveld 2023 – Sauvignon Blanc

Degustatiecommentaar
Regio: Dit is het zuidelijkst gelegen wijndomein op het Afrikaanse continent, tussen Elim en Cape Agulhas. De combinatie van het zeeklimaat en de minerale bodems vormen de basis voor de “cool climate” wijnen van het domein Strandveld.
Druiven:  100% Sauvignon Blanc
Vinificatie:  Koude fermentatie in stalen tanks, op droesem gedurende vijf maanden.
Alcoholgraad: 13 %
Kleuromschrijving: Mooie stralende wijn, helder lichtgeel met een groene schijn.
Neus: Grassige geurstart zoals Nieuw-Zeelandse Sauvignon, intens parfum van witte bloemen, floraal, citrus, passievrucht en litchi, ook groene kruisbes en mineraal.
Mond: Hyperkinetisch lekker, vet in aanzet, prominente zuren, limoen, rijpe citrus en mineraal. Opnieuw passievrucht en rijpe citrus, zeste van limoen. Bittertje in de middellange finale (6 sec.)
Conclusies: Deze wijn mineraal strak onderbouwd kan gastronomisch véél aan.
Gastro: zeevruchtenschotel, asperges, geitenkaas.

2.           Domein Too Much Truth – 2022 - Chardonnay

Degustatiecommentaar
Regio: Estate in de Simonsberg-Stellenbosch regio. Wijngaard werd aangeplant in 2017 op een bodem van graniet en leisteen.
Deze wijn werd gemaakt door onze gastspreker Sebastian Vannevel.
Druiven: 100 % Chardonnay
Vinificatie:  Na handmatige oogst worden de druiven voorzichtig geperst en het sap wordt overgebracht naar Franse eiken vaten voor fermentatie en rijping. Geen malolactische fermentatie, maar wel maandelijkse bâtonnage gedurende de eerste zes maanden. De wijn verblijft daarna één jaar vaten.
Alcoholgraad: 13,5 %
Kleuromschrijving: Mooi glanzend strogeel en royaal tranend.
Neus: Wat gesloten, maar na walsen delicate aroma’s, vanille, peer, perzik, groene appel, lactische toetsen, witte perzik confituur.
Mond: Mollig romig in de aanzet met eikvanille, peer, witte perzik en nectarines, hazelnoterig. Finale van 7 sec met blijvende indruk van vanille.
Conclusies: Deze wijn weerspiegelt prachtig zijn terroir.
Gastro: Gegrilde tarbot, gegrilde inktvis, witte vis met hollandaise saus en ook romige kazen.

3.           Domein Olifantsberg 2020 – Old Vine Chenin

Degustatiecommentaar
Regio: Een single-vineyard Chenin blanc aangeplant in 1982 in de Breedekloof vallei op de hellingen van het Brandwacht gebergte. Dankzij de hoge ligging en de vrijwel constant blazende wind is er een koel microklimaat.
De druivenstokken worden organisch bemest en het rendement in de wijngaard wordt bewust laag gehouden. Dit alles met als doel om optimaal rijpe, gezonde en geconcentreerde druiven te oogsten van hoge kwaliteit.
Vanaf het wijnjaar 2021 jaargang werkt de wijnmaakster alleen nog maar met druiven van oude stokken, vandaar de toevoeging “Old Vine” in de titel.
Druiven:  100 % Chenin Blanc
Vinificatie: De druiven worden in zes verschillende etappes geplukt om complexiteit aan de wijn toe te voegen. De druiven worden ontsteeld maar niet gekneusd waardoor minder fenolen onttrokken worden van de druiven. Spontane gisting gebeurt in foudres van 2000L (70%), oude Franse vaten (15%) en roestvrije tanks (15%). Na de gisting rijpt de wijn negen maanden “sur lie” op eikenhouten vaten, waarvan jaarlijks 1/3 wordt vernieuwd. 
Alcoholgraad:  13 %
Kleuromschrijving: Bijna goudgele, heldere intense wijn met olietranen.
Neus: Frisse heerlijke neus, groene appel, gele en witte perzik, nectarines, ananas en mango.
Mond: In de mond sappig, fris, elegant mondgevoel, een mooie balans zuren en rijpheid, gedoseerd eikenhout, en vooral sappige perzik en nectarines. In de bijna lange afdronk proeven we ook een wat noterig bittertje.
Conclusies: Een mooie Chenin Blanc, fruitgedreven, op dronk maar kan gerust nog een paar jaren in de kelder rusten. Ook gastronomisch potentieel.
Gastro: snoekbaars, asperges, gegrilde vis, gekruide kip.

4.           Domein Muratie 2020 – Laurens Campher

Degustatiecommentaar
Regio: De wijngaarden van Muratie zijn gelegen op de flanken van de Simonsberg, één van de beste hellingen van Stellenbosch.
Druiven:  Chenin Blanc 45 %, Sauvignon Blanc 32 %, Verdelho 19 % en Viognier 14 %.
Vinificatie: Alle druiven, behoudens de Sauvignon Blanc ondergaan een natuurlijke wilde gistfermentatie gedurende drie weken in eiken vaten. Na de malolactische gisting wordt de wijn elf maanden gerijpt in een combinatie van nieuwe en oudere 500 liter Franse eiken vaten.
Alcoholgraad: 14 %
Kleuromschrijving: Het resultaat van deze vinificatie is een strogele kleur met een groene schijn, zonnig schitterend en dikke traantjes.
Neus: Mooie complexe variatie aan geuren, vanille, ananas, grapefruit, peer, kamperfoelie en wat groene peper.
Mond: Sappig en ook mollig in de aanzet, aangename zuren, mooie frisheid afkomstig door de Verdelho, opnieuw een vleugje ananas, vanille, amandel, wat honing. In het sluitstuk een afdronk van 8 sec.
Conclusies: Dit is een bijzondere houtgerijpte wijn waarvan je nooit spontaan een assemblage van vier druivenrassen zou raden. Een originele “food wine” met pit!
Gastro: Curry met gegrilde kip, asperges met mousseline saus.

5.           Domein FRAM 2021 - Cinsault

Degustatiecommentaar
Regio: De wijngaard ligt 20 km ten noorden van Clanwilliam in het district Citrusdal Mountain, met een bodem van rode zandsteen en ligt op een hoogte van 500 meter. De wijngaard werd in 1999 aangeplant.
Druiven: 100 % Cinsault
Vinificatie: Handmatige oogst, natuurlijke fermentatie, geen input afgezien van een kleine hoeveelheid zwavel. Fermentatie gedurende tien dagen waarvan 20% van de trossen in zijn geheel, dus intact met de steeltjes mee fermenteren. Rijping gedurende 10 maanden in 400 liter oude barrels.
Alcoholgraad: 13,5 %
Kleuromschrijving: Robijnrode kleur met een lichte waterrand, matig intens en dwarrelende tranen.
Neus: Een ”Cinsault” neus, intens met rood fruit, aardbei, framboos, granaatappel en rode bessen, na walsen duidelijke kruidigheid en specerijen zoals peper en basilicum.
Mond: Een zachte aanzet, fijne zachte rijpe tannines en mooie frisse zuren, impressies zoals de aroma’s met een fanfare van rood fruit. De afdronk ligt rond de 5 tot 6 sec.
Conclusies: Een geslaagde en toegankelijke “Cinsault” die licht gekoeld lekker inzetbaar is.
Gastro: Braai (Afrikaans voor BBQ), gebraden rosbief en Oosterse curry.

6.            Domein Minimalist 2020 – Connect the Dots Syrah

Degustatiecommentaar
Regio: De druiven komen van wijngaarden uit Elgin, uit district Stellenbosch en percelen langs de westkust uit district Darling.
Het verkennen van de diversiteit van Syrah, geplant in koele microklimaten van de Kaap, is een grote passie voor Sam en Connect The Dots maakt deel uit van zijn eeuwige zoektocht naar de beste locaties in de Cape Winelands. In nauwe samenwerking met verschillende druiventelers uit verschillende regio's, is het idee om een momentopname te maken van wat de natuur in een bepaald oogstjaar produceert. Met andere woorden, "to connect the dots" ... De blend zal elk jaar anders zijn, afhankelijk van wat de natuur levert, en dat geldt ook voor de stippen die op het etiket verschijnen.
Druiven:  100 % Syrah
Vinificatie:  De druiven van de verschillende wijngaarden worden apart verwerkt, basket pressed en het sap rijpt in oudere Franse eikenhouten vaten van 300 liter en 400 liter gedurende 12 maanden. De blend wordt samengesteld en gebotteld in de winter volgend op de oogst.
Alcoholgraad: 13,5 %
Kleuromschrijving: In ons glas komt een intense robijnrode wijn met hoge viscositeit.
Neus: Rijp en gestoofd rood en zwart fruit aan de neus, framboos, bramen, pruimen, kruidigheid en gedroogde specerijen, wat rokerig en aards.
Mond: Vervolgens in de mond vurig met veel zoetrijp rood en zwart fruit, voldoende zuren en tannines op de achtergrond, kruidigheid en wat rokerig. Zoethout en heerlijk lange finale (8 – 10).
Conclusies: Een elegante wijn gemaakt naar de Syrah wijnen uit de noordelijke Rhône.
Gastro: Côte à l’os.

7.           Olifantsberg Pinotage 2020

Degustatiecommentaar
Regio: In het wijndistrict Breedekloof (Breede River Valley) ligt Olifantsberg. Het wijndomein telt 5 hectare en de wijngaarden liggen op de hoge hellingen van het Brandwacht gebergte.
Druiven: 100 % Pinotage
Vinificatie: Na de handmatige oogst worden de druiven gekneusd en volgt er een traditionele maceratie en fermentatie. De gisting gebeurt in open 'fermenters' en wholebunch. Vatrijping  gebeurt in oude Franse vaten voor 10 maanden.
Alcoholgraad: 13 %
Kleuromschrijving: Licht intens, robijnrood met wat evolutie.
Neus: Pinotage neus met zoethout, zwarte kersen, wilde aardbei, bosbessenjam, tabak, peper, kruiden, licht gebrand en rokerig, eucalyptus, petrichor (typische geur die ontstaat wanneer er na een lange droge periode plots regen valt op de droge grond en steen), ook wat geconcentreerde melkwei (denk aan Molkosan).
Mond: De wijn ontplooit zich in de mond van een zachte soepele aanzet, vlezig, soepele tannines tot een sappige afdronk. Onderweg hints van kruiden, wat zoetigheid, groene peperigheid, lichtjes fumé en tabacé, zwarte en rode bosbessen. Lang afdronk van 7 tot 9 sec. met wat drop.
Conclusies: Iets anders dan anders Pinotage gemaakt op een meer fruit gerichte stijl.
Gastro: Braai (Zuid-Afrikaans voor BBQ), spareribs op BBQ.

8.           Domein Too Much Truth 2021 - Red

Degustatiecommentaar
Regio: Stellenbosch, Simonberg
Deze wijn werd gemaakt door onze gastspreker Sebastian Vannevel.
Druiven: Blend van Cabernet Sauvignon 60 %, Sangiovese 20 % en Malbec 20%.
Cabernet Sauvignon aangeplant in 2001 en Sangiovese en Malbec aangeplant in 2017.
Vinificatie: Handmatige pluk en de druiven worden ontritst. De gisting gebeurt spontaan, met drie punch-downs per dag. Daarna maceratie van de most gedurende tien dagen.
De wijn rijpt twaalf maanden in Franse eiken vaten waarvan 20 % nieuwe vaten.
Alcoholgraad: 13 %
Kleuromschrijving: In het glas ontdekken wij een intense kersenrode wijn met wat paarse schittering, dikke doorzichtige tranen, geen veroudering.
Neus: Geurstart met zwart en rood fruit (zwarte bessen, cassis, myrtilles, rode kersen, bramen en pruimen), wat kruidigheid en peper, licht gebrande toetsen van koffie, tabak, zoethout en ook rokerig.
Mond: Dit zet zich door in de mond met een zachte aanzet en rijp zwart fruit, vlezig, sappig, mondvullend, behoorlijke rijpe zuren, en voldoende tannines, evenwichtig maar ook krachtig en lange afdronk van 8 – 10 sec.
Conclusies: Elegant vakwerk van onze Vlaamse wijnmaker, kan nog een aantal jaren bewaren.
Gastro: Lamskroontje met een kruidige saus van tijm, rozemarijn en look, ook met Iberico ham, kort gebakken stuk “onglet” (kraaibiefstuk) met saus op basis van sjalotjes.

9.           Domein Constantia Glen 2021 - Three

Degustatiecommentaar
Regio: Constantia
Druiven: De “Three” staat voor een blend van Merlot 67 %, Cabernet Franc 23 % en Cabernet Sauvignon 10 %.
Vinificatie: Na de gisting blijft de wijn 18 maanden in Franse eiken vaten, waarvan 20% nieuwe, 50% 2de vulling en 30% 3de vulling. De wijn is niet geklaard maar enkel heel licht gefilterd.
Alcoholgraad:  14 %
Kleuromschrijving: Intens vinnig en royaal fonkelende wijn met robijnrode kleur, helder en dikken tranenregen.
Neus: Fijn complex geurenpakket van rijpe bosbessen, zwart fruit, sappige pruimen, hints van geurige gedroogde kruiden (rozemarijn, tijm, garrigue), ceder, gekrakte verse peper.
Mond: We proeven in deze door Merlot gedreven wijn fluweelzachte tannines, wijn met concentratie, veel body, aardse toets, hommage aan het bosfruit, pruimen, cassis, de mond volgt de neus. In de finale blijven de intense smaaknuances zeer lang aan (8- 10 sec.)
Conclusies: Deze typische Bordeaux assemblage is een krachtige en volle wijn mix “Old Shool” , een atletische wijn met bewaarpotentieel.
Gastro: Op aangeven van collega verslaggever Geert De Muynck mocht ik mij even goed laten gaan bij dit item, vandaar…Mooi stuk gebakken rood vlees, risotto volgens de regels van de kunst met funghi (eekhoorntjesbrood, bospaddenstoelen, shiitake), filet van canard, hertenkalf met wildsaus en wintergarnituur (zalfje van butternut, knolselderpuree, toorts van schorseneren in spek gewikkeld, kweepeer, gekarameliseerd witloof …)
In mei 2017 hebben wij met onze Commanderij deze wijn van jaargang 2013 geproefd, toen was het commentaar eveneens lovend.

Verslaggevers Rik Debal en Geert De Muynck